پاستیل نوعی آب نبات متفاوت است که از ژلاتین ، شیرین کننده ها ، طعم دهنده ها و رنگ های خوراکی ساخته می شود . بخاطر ژلاتین موجود در پاستیلها ، می توان آن را به هزاران شکل مختلف قالب بندی کرد . تنوع زیاد پاستیل باعث شده که به آن ، لقب ” متنوع ترین آب نبات دنیا ” را بدهند . این خوراکی در قرن ۱۸ میلادی در آلمان اختراع شد و توانست طی ۸۰ سال محبوبیت بسیار زیادی را در سرتاسر دنیا بدست آورد . در سال ۱۹۹۶ ، فروش سالانه پاستیلها در آمریکا به بیش از ۱۳۵ میلیون دلار رسید .
تاریخچه پاستیل
روش ساخت پاستیلها متفاوت تر از دیگر انواع آب نبات است و از فناوری به روز تری استفاده می کند . این فناوری از فرمولاسیون ژلاتین گیاهی و نشاسته استفاده کرده و در ابتدا ، توسط هانس ریگل و در اوایل قرن 18 میلادی به ثبت رسید . هانس ریگل همچنین بنیانگذار شرکت معروف پاستیل سازی Haribo بود .
با اینکه تولید پاستیلها هیچگاه با مشکل مواجه نشده است، توزیع آن تا اوایل دهه 20 میلادی بسیار محدود بود و این محدودیت تا دهه 80 میلادی ادامه داشت. در اوایل دهه 80 میلادی ، برند Haribo اولین کارخانه خود را خارج از آلمان و در کشور آمریکا تاسیس کرد . موفقیت شرکت Haribo موجب شد تا سر و کله رقبای دیگری در عرصه تولید پاستیل پیدا شود .
از این رقبا می توان به Hershey ، Brach’s و Farley’s اشاره کرد . امروزه پاستیل در اشکال مختلف از دایناسور تا میوه و در طیف گسترده ای از طعم ها موجود است . طبق اطلاعات بدست آمده، تقریبا 50 درصد ژلاتین تولید شده در هر سال صرف تولید پاستیل می شود .
مواد اولیه تولید پاستیل
طرز تهیه پاستیل توسط شیمیدانان و فناوران مجرب طراحی شده است . آنها با ترکیب مواد مختلف و کنترل میزان هر یک از آنها ، می توانند در بافت ، طعم و ظاهر پاستیل ها تفاوت هایی ایجاد کنند . مواد تشکیل دهنده اصلی پاستیل ، آب ، ژلاتین ، شیرین کننده ها ، طعم دهنده ها و رنگ های خوراکی هستند .
تفاوت پاستیل و آب نبات ها
دلیل اصلی تفاوت پاستیل با دیگر آب نبات ها، وجود ژلاتین است . ژلاتین یک پروتئین است که هم می توان آن را از مفاصل حیوانات بدست آورد ، و هم می توان آن را از گیاهان بدست آورد . هنگامی که این ماده در غلظت مناسب تولید شود ، می تواند یک بافت ژله ای و آدامسی به خود بگیرد .
با این حال بخاطر برگشت پذیری حرارت در ژلاتین، این ماده می تواند توسط حرارت نازک تر شده و حتی ذوب شود . از این رو پاستیل توانایی این را دارد که به مرور در دهان ذوب شود . بافت و زمانی که برای ذوب شدن پاستیل نیاز است وابسته به غلظت ژلاتینی دارد که در آن استفاده می شود .
از آنجا که ژلاتین یک ماده بدون طعم و بدون بو است و چربی و شکر در آن وجود ندارد . در هنگام تولید پاستیل به آن طعم دهنده ها و شیرین کننده های مختلف اضافه می شود . شکر های متفاوتی در تهیه پاستیل استفاده می شود که می توان از آن ها به ساکارز ( یک شکر که از چغندر و نیشکر بدست می آید . ) و فروکتوز ( که به مراتب از ساکارز شیرین تر است ) اشاره کرد . از شیره ذرت برای حفظ بافت پاستیل و جلوگیری آن از خشک و سفت شدن استفاده می شود .
استفاده از شیره ذرت همچنین موجب حفظ رطوبت ، ارزان تمام شدن هزینه تولید پاستیل و حفظ ظاهر آن نیز می شود . در کنار طعم بهتر ، یکی دیگر از خواص اضافه کردن شیرین کننده ها جلوگیری از رشد میکروب در پاستیل و به تعویق انداختن تاریخ انقضا آن است .
طعم دهنده های پاستیل
شیرین کننده ها تنها بخشی از مواردی هستند که در طعم پاستیل نقش دارند . طعم دهنده های طبیعی و مصنوعی در طعم پاستیل ها نقش مهم تری را ایفا می کنند . از طعم دهنده های طبیعی که در تولید پاستیل استفاده می شود می توان به میوه ها ، توت ها ، عسل ، شهد و شکر افرا اشاره کرد .
برای غنی تر شدن طعم پاستیلها ، از طعم دهنده های مصنوعی نظیر متیل آنترانیلات ، اتیل کاپروات و اسید هایی نظیر اسید سیتریک ، اسید لاکتیک و اسید مالیک اشاره کرد . ژلاتین در حالت خام ، شفاف است و رنگ آن زرد کمرنگ است . از این رو برای بهتر کردن ظاهر آن از رنگ های خوراکی استفاده می شود .
با وجود اینکه می توان از هر رنگی برای تولید پاستیل استفاده کرد . رنگ های قرمز #40 ، زرد #5 ، زرد #6 و آبی #1 از رایج ترین رنگ های خوراکی هستند که در تولید آن ها استفاده می شوند . بافت پاستیل ها می تواند متناسب با دما ، روش تولیدشان و میزان pH آنها متفاوت باشد .
با این که دما و روش تولید پاستیل را می توان به شکل فیزیکی کنترل کرد . میزان pH آن به روش شیمیایی و توسط اسید های مختلف نظیر اسید سیتریک ، اسید لاکتیک و اسید فوماریک کنترل می شود . از دیگر مواد تشکیل دهنده ای که در پروسه تولید پاستیل به آن اضافه می شود می توان به موم عسل ، روغن نارگیل ، موم کارنائوبا ، روغن سویا هیدروژنه شده ، روغن معدنی ، کنسانتره گلابی و لعاب شیرینی پذیری اشاره کرد .
پروسه تولید پاستیل
روش تولید پاستیل مشابه فرآیند قالب گیری نشاسته است . در ابتدا یک خمیر آب نباتی از ترکیب ژلاتین ، طعم دهنده ها ، شیرین کننده ها و شیره ذرت درست می شود و سپس این خمیر را درون سینی های حاوی نشاسته قرار می دهند . در نهایت این مواد برای ۸ ساعت استراحت می کنند تا کاملا خشک شوند . با گذشت زمان ، تغییر و تحولات بسیاری در روند تولید پاستیل اتفاق افتاد که موجب بهبود بهره وری و صرفه جویی در زمان تولید آنها شد .
ترکیب کردن :
تولید پاستیلها با ترکیب کردن مواد مختلف توسط کارگران شروع می شود . این کارگران می بایست مقادیر مناسبی از مواد اولیه تولید پاستیل را درون مخازن همزن دار بزرگ قرار دهند . این مخزن ها دارای یک همزن ، گرم کن و سرد کن هستند و بسیار بزرگ هستند . زمان ترکیب مواد اولیه پاستیل وابسته به میزان آن می تواند بین ۱ الی ۳ ساعت طول بکشد . پس از تکمیل فرآیند ترکیب بخشی از این خمیر به آزمایشگاه کنترل کیفیت فرستاده می شود تا از بالا بودن کیفیت آن اطمینان حاصل شود .
شکل دادن :
پس از آنکه از کیفیت پاستیلها در آزمایشگاه کنترل کیفیت اطمینان حاصل شد ، خمیر پاستیل به دستگاه های قالب گیری نشاسته فرستاده می شود . این دستگاه می تواند به شکل اتوماتیک باقی روند تولید پاستیل را بر عهده بگیرد . نشاسته دارای سه نقش بسیار مهم در تولید پاستیلها است :
۱. از چسبیدن پاستیلها به قالب هایشان جلوگیری می کند و فرآیند جدا کردن آن ها از قالب را راحت تر می کند .
۲. از تغییر شکل پاستیلها در روند خشک کردن، سرد کردن و … جلوگیری می کند .
۳. موجب تنظیم رطوبت پاستیل ها می شود و بافت آن ها را بهتر می کند .
در نهایت این نشاسته از پاستیلها جدا شده و در فرآیند تولید پاستیل های بعدی استفاده می شود .
کنترل کیفیت :
کنترل کیفیت با ارزیابی کیفیت مواد اولیه تولید پاستیل آغاز می شود . این مواد قبل از استفاده شدن در آزمایشگاه کنترل کیفیت مورد بررسی و آزمایش قرار می گیرند تا از کیفیت آنها اطمینان حاصل شود . ابتدا ویژگی های اصلی نظیر ظاهر ، رنگ ، بو و مزه مورد بررسی قرار می گیرند .
سپس ویژگی های جزئی تری نظیر اندازه جامدات ، چسبناکی روغن ها ، مقدار pH موجود در مایعات و… مورد بررسی قرار می گیرند . تمامی شرکت های تولید کننده پاستیلها متناسب با نتایج این آزمایش ها برای بهبود کیفیت و طعم پاستیلهای خود تلاش می کنند .
اما کنترل کیفیت تنها به مواد اولیه خلاصه نمی شود . نمونه ای از پاستیلها پس از گذراندن فرآیند تولید نیز به آزمایشگاه کنترل کیفیت فرستاده می شوند . شیمیدانان و تکنسین های بخش کنترل کیفیت به بررسی ظاهر ، طعم ، بافت و عطر نهایی این محصولات می پردازند و آن ها را با نمونه های استاندارد مقایسه می کنند .
برای مثال رنگ یک نمونه پاستیل با یک نمونه استاندارد که از همان رنگ تولید شده است مقایسه می شود تا از شباهت آن ها اطمینان حاصل شود . ویژگی های دیگری نظیر طعم ، بافت و بو نیز توسط یک دسته از افراد متخصص آزمایش می شوند . بیشتر آزمایشاتی که در بخش کنترل کیفیت بر روی ویژگی های اصلی انجام می شود توسط انسان ها صورت می گیرد .
آینده صنعت پاستیل سازی
پیشرفت روزانه امنیت ، سرعت و بهره وری در فرآیند تولید ، باعث بهتر شدن کیفیت محصولات در صنعت پاستیل سازی شده است . در هر روشی از فرآیند قالب گیری نشاسته ، امنیت همواره یکی از نگرانی های بزرگ برای تولید کنندگان بوده است . چرا که استفاده از ماشین های خشک کنی آغشته به نشاسته ، می تواند خطر انفجار به همراه داشته باشد .
از آنجا که تولید محصولات جدید و خلاقانه ، همواره یکی از راه های پیشرفت و رقابت در صنایع مختلف است . شرکت های پاستیلسازی نیز همواره در حال اضافه کردن رنگ ها ، طعم ها و اشکال جدید به خط تولید پاستیل های خود هستند . برای مثال اخیرا نوعی پاستیل از ترکیب مارشملو و پاستیلها ساخته شده که طرفداران بسیاری پیدا کرده است .